Emine Erdoğan: "Sıfır Atık, Umut Ürettiğimiz Yepyeni Bir Dönemin Adıdır"

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan'ın himayelerinde ve BM işbirliğiyle yürütülen Sıfır Atık Hareketi forumla dünyayı bir araya getirdi.

Sıfır Atık Vakfı tarafından, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Birleşmiş Milletler (BM) Çevre Programı (UNEP) ve BM-Habitat iş birliğiyle 'Sıfır Atık Hareketi İnsan, Mekan, Dönüşüm' temasıyla düzenlenen Uluslararası Sıfır Atık Forumu açılış törenine Sıfır Atık Hareketi'nin küresel öncüsü ve Sıfır Atık Vakfı Onursal Başkanı Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İklim Konuları Özel Temsilcisi Muhtar Babayev, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, UN-Habitat İcra Direktörü Anaclaudia Rossbach ve BM Avrupa Ekonomik Komisyonu (AEK) İcra Sekreteri Tatiana Molcean ve Sıfır Atık Vakfı Başkanı Samed Ağırbaş katıldı.

"Sıfır Atık Hareketi: İnsan, Mekan, Dönüşüm" temasıyla düzenlenen forumda çevre, sürdürülebilirlik, döngüsel ekonomi, yeşil dönüşüm, atık yönetimi ve iklim değişikliğiyle mücadele alanlarında küresel ölçekte atılacak ortak adımları ele alındı.

Üç gün boyunca sürecek foruma, 104 farklı ülkeden katılımcı, 118 uluslararası partner kuruluş, belediye başkanları, büyükelçiler ve BM, UN-Habitat, UNEP ile BM Kalkınma Programı (UNDP) gibi uluslararası birçok kuruluşun üst düzey temsilcileriyle dünyanın dört bir yanından liderleri, uzmanları, akademisyenleri, özel sektör temsilcilerini, sivil toplum kuruluşlarını, aktivistleri ve karar vericileri İstanbul'da buluşturacak.

Sıfır Atık Hareketi'nin küresel öncüsü ve Sıfır Atık Vakfı Onursal Başkanı Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi onur konuğu olarak katıldığı programda, çevre bilincinin insan ve mekan ekseninde dönüşümündeki stratejik önemini ifade etti.

Forumun anlatıldığı video gösterimiyle başlayan program, Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi'nin insanlığa yaptığı çağrıların yer aldığı videoyla devam etti. 3 gün boyunca yapılacak forumda 'Davranış Değişimi: Zihin Değişirse Sistem Değişir', 'Sıfır Atık Hareketine Öncülük Eden Kadınlar', 'Tek Kullanımlıktan Dayanıklı Teknolojiye', 'Daha Akıllı Atık: Yapay Zekâ Etkisi' ve 'Döngüsel Dönüşüme Öncülük Eden Şehirler' gibi başlıklar altında oturumlar gerçekleştirilecek. Bu yılki teması 'İnsan, Mekan, Dönüşüm' olan forum; çevre, ekonomi ve toplumun kesişiminde yer alan dönüşüm süreçlerine odaklanarak, insanın doğayla ilişkisini yeniden düşünmeye teşvik edildi. Konuşmaların ardından hediye takdimi yapılarak, Sıfır Atık Vakfı Başkanı Samed Ağırbaş, sıfır atıktan ilhamla yapılan 'Yusuf'un gömleği' adlı eseri Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi'ye hediye etti. Ardından aile fotoğrafı çektirildi.

"Dünyada Görmek İstediğiniz Değişimin Kendisi Olun" 

Forumda konuşan Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi, "Meşhur bir sözde şöyle denir, 'Dünyada görmek istediğiniz değişimin kendisi olun.' Ne var ki insanlık, bu yüzyıla geldiğinde, değişimin değil, değiştirmesi gereken şeylerin kendisi oldu. Döngüsel tüketim modellerine geçmek yerine, tüketim toplumlarına dönüştü. Kendi eliyle, sahte ihtiyaçlardan ve yapay mutluluklardan örülü bir dünya kurdu. 'Düşünüyorum, öyleyse varım' dediği yerden, 'Tüketiyorum, öyleyse varım.' noktasına savruldu. Bizler bugün, umutsuzluğun değil, büyük bir dönüşümün eşiğindeyiz. Sıfır atık, umut ürettiğimiz, yepyeni bir dönemin adıdır. Bazen sıfır atık yaşam modelini uygulamanın zor olduğu yönünde eleştiriler duyuyorum. Şunun altını çizmek isterim ki bizim 'Sıfır Atığı' mükemmel bir şekilde uygulayan bir azınlığa değil, küçük adımları kararlılıkla atan, evindeki organik atıkları, kompost yaparak gübreye dönüştüren, restoranda artan yemeğini çekinmeden yanında götüren, elektrikli cihazını bekleme modunda bırakmayıp kapatan, velhasıl, 'Ben mi kurtaracağım dünyayı?' demeden, insanlığın iyiliği için elinden geleni, geldiği kadarıyla yapma gayretinde olan milyonlara ihtiyacımız var" ifadelerini kullandı.

"Türkiye Olarak Var Gücümüzle Çözümün Parçası Olmak İçin Çalışıyoruz" 

Erdoğan, "Gururla ifade etmek istiyorum ki, Türkiye olarak, iklim krizindeki payımızın çok düşük olmasına rağmen var gücümüzle çözümün parçası olmak için çalışıyoruz. 2017 yılında, Türkiye'de başlattığımız Sıfır Atık Hareketi, bu hedefin en net göstergesidir. Bu yılın başında, ülkemizde yüzde 13 olan geri kazanım oranımızı, yüzde 36 seviyesine çıkardık. Bugüne kadar, 74,5 milyon ton atığı geri kazandık. Ekonomimize 256 milyar lira kazanç sağladık. 'Sıfır Atık Mavi Hareketi' kapsamında, yaklaşık 285 bin ton deniz çöpünü topladık. Dünyadaki hiçbir krize seyirci kalmayan bir ülke olarak, çevre krizinin çözümünde de yer almayı, insanlığa karşı sorumluluğumuzu yerine getirmek olarak kabul ettik. Ülkelerin bu mutabakatı, insanlık ailesinin çevre meselesindeki dayanışma ruhunu ortaya koyan çok anlamlı bir örnek oldu. Bu karar neticesinde, 30 Mart tüm dünyada Uluslararası Sıfır Atık Günü ilan edilirken, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterinin ve şahsımın başkanlığında Birleşmiş Milletler Sıfır Atık Danışma Kurulu kuruldu. 2023'den bu yana, danışma kurulumuzla dünyadaki en iyi sıfır atık uygulamalarını öne çıkarmak, uygulamayı yaygınlaştırmak ve farkındalığı artırmak misyonuyla çalışıyoruz. Ne mutlu ki biz bu yola çok kilometre ekledik" diye konuştu.

"İnanıyorum Ki, Güzel İstanbulumuz, Bundan Sonra Sıfır Atığın Başkenti Olacak" 

Erdoğan, "2023'te küresel sıfır atık çalışmalarının merkezi olması amacıyla Türkiye'de Sıfır Atık Vakfını kurduk. Vakfımızın, büyük bir iştiyak ve yüksek bir enerjiyle, danışma kurulumuzun faaliyetlerine en güçlü desteği veriyor. Vakfımız bünyesinde sıfır atık alanında, iyi uygulama ve politika paylaşımında uluslararası bir merkez olan Sıfır Atık Enstitüsü'nü kurduk. Ayrıca, Küresel Sıfır Atık Ödülleri projemizi de, geçtiğimiz 30 Mart kutlamalarında, New York'ta duyurduk. Kurulumuzun sekretaryasını büyük bir özveriyle yürüten Birleşmiş Milletler Habitat'ın, Türkiye'de bölgesel bir ofis açması için gerekli adımları attık. İnanıyorum ki, güzel İstanbulumuz, bundan sonra, sıfır atığın başkenti olacak, sürdürülebilir bir geleceğin temelleri inşallah burada atılacak" ifadelerini kullandı.

"İsrail, Gazze'de, Tarihin Ee Vahşi Soykırımını Yaparken, Bir Yandan Da 'Ekokırım Yaptı"

Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi, "İklim değişikliği ile mücadelede bugüne kadar genellikle belediye atık miktarı, plastik kirliliği, doğrusal üretim tüketim gibi başlıklar gündemde oldu. Fakat bugün en çok, savaşların çevreye verdiği tahribatı, yeryüzüne bıraktığı derin yara izlerini konuşmalıyız. Savaşların, iklim değişikliğiyle mücadelemizdeki kazanımlarımızı nasıl sıfır noktasına gerilettiğini anlatmalıyız. Bunun en acı örneği, bugün Filistin'de yaşanıyor. İsrail, Gazze'de, tarihin en vahşi soykırımını yaparken, bir yandan da 'ekokırım' yaptı. Gazze'deki yıkımdan, geri dönüştürülmesi belki bir asır sürecek, 61 milyon ton enkaz kaldı. Ağaç mahsullerinin yüzde 97'si, yıllık mahsulün yüzde 82'si, çalılık alanların yüzde 95'i yok oldu gitti" dedi.

"Gazze'de Yok Olan Çevre, Tüm İnsanlığa Aittir" 

Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi, "Mühimmat, katı atık ve arıtılmamış kanalizasyondan kaynaklanan toprak kirliliği, gıda üretimini imkansız hale getirdi. Ne insanların yaşayabileceği bir yer kaldı, ne hayvanların otlayacağı alanlar, ne de kuşların ve su canlılarının barınacağı bir çevre. O yüzden şu gerçeğin altını kalın çizgilerle çizelim savaşlar durmadıkça, tabiatın yaralarını saramayız. Nesiller arası adaleti sağlayamayız. Gazze'de yok olan çevre, tüm insanlığa aittir. Dünyanın bir ucunda, belki bizden kilometrelerce uzakta yaşanan savaşlar, yok olan türler, kuruyan göller, büyüyen çöller, aslında yanı başımızdalar. Çünkü ekosistem bir bütündür. Gazze'nin çoraklaşan toprakları, bize de uzanır. Başka bir kıtada çekilen su ve gıda kıtlığı bizim soframızı da yoksullaştırır. O yüzden, sıfır atık hareketi demek, küresel vicdan demektir. Bu vicdan haritasını ne kadar büyütürsek, kimsenin geride kalmadığı bir dünyayı o ölçüde tesis edebiliriz" ifadelerini kullandı.

Sıfır Atık Vakfı Başkanı Samed Ağırbaş, konuşmasında "İnsan, Mekan ve Dönüşüm" başlığı altında 108 ülkeden gelen katılımcıların aynı çatının altında buluştuğunu dile getirdi.

Ağırbaş, "2017 yılında Emine Erdoğan Hanımefendinin himayelerinde bir fikir olarak doğan Sıfır Atık Hareketi, bugün yalnızca bir çevre girişimi değil, yüzlerce ülkenin benimsediği küresel bir bilinç hareketine dönüşmüştür. Biz, sıfır atığı yalnızca bir çevre politikası değil, yaşamın özüne dair bir felsefe olarak görüyoruz. Biliyoruz ki, sistemin değişimi, zihinlerin değişimiyle mümkündür. Bunu ancak birlikte başarabiliriz." ifadelerini kullandı.

"Çözüm, Doğru Bir Yol Haritası Çizmekle Başlar"

Sıfır atığın çöpü değil, değeri yeniden tanımladığını dile getiren Ağırbaş, "Doğayı korumak değil, doğayla yeniden bağ kurmaktır. Saygıdeğer Hanımefendinin sözleriyle artık yeni söylemlere, yeni anlatılara, yeni bir uyanışa ihtiyacımız var. Sorunlara değil, önceliklere odaklanmalıyız. Çözüm, doğru bir yol haritası çizmekle başlar. O yol haritası, insanın doğayla kuracağı adil ilişkiyle mümkündür." diye konuştu.

"Mesele Bireysel Değil, Ortak Vicdanın Harekete Geçmesidir"

Sıfır Atık Forumu'nun bu bilincin bir yansıması olduğunu vurgulayan Ağırbaş, şöyle devam etti:

"Bu forum, dünyanın geleceği için hepimizi eşit sorumlulukta buluşturan ortak bir çağrıdır. Çünkü bu hareket, yaşamayı ve yaşatmayı ilke edinenlerin mücadelesidir. Artık mesele bireysel davranış değil, ortak bir vicdanın, ortak bir bilinçle harekete geçmesidir. Bugün, 'İnsan, Mekan ve Dönüşüm' temasıyla dünyanın dört bir yanından gelen sizlerle ortak bir iyilik paydasında buluşuyoruz. Biliyoruz ki bu forumdan çıkacak her fikir, geleceğin değişimini başlatacak bir bilinç tohumu olacaktır. Her paylaşım, yarının dünyasına yön verecek yeni bir düşünce kıvılcımıdır."

"Sıfır Atık Yaşamı Koruma İradesidir"

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, "Bugün burada bir araya gelişimiz yalnızca çevreye duyarlılığın değil insanlığın ortak vicdanının bir yansımasıdır. Çünkü sıfır atık aslında yaşamı, doğayı ve insanlığı koruma iradesidir. Bizim kültürümüzde israf hiçbir zaman hoş görülmemiştir. Bu anlayışı biz bugün tarım politikalarımıza, eğitim projelerimize, gıda sanayimize ve su yönetimimize entegre ediyoruz" dedi.

"Sıfır Atık Sürdürülebilir Bir Dünyanın Anahtarıdır"

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, "21'inci yüzyılda dünyamız ve insanlık alemi deyim yerindeyse sınırsız tüketimin bile artık sınırına dayanmış durumdadır. Sıfır Atık sürdürülebilir bir dünyanın anahtarıdır. Burada uyumla birlikte sıfır atık iklim değişikliğine uyumu sağlayacak en büyük güçtür. Bu hareketle sadece atığı azaltmıyoruz. Ortak evimiz dünyamızı korumak için küresel bir bilinç bu manada oluşturuyoruz" şeklinde konuştu.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İklim Konuları Özel Temsilcisi Muhtar Babayev, "Uluslararası Sıfır Atık Forumu"nda bulunmaktan duyduğu memnuniyeti dile getirerek, emeği geçenlere teşekkür etti.

Sıfır Atık Vakfı Onursal Başkanı Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi'nin liderliği ve iradesinin, Sıfır Atık Hareketi'ni küresel bir seviyeye taşıdığını söyleyen Babayev, Sıfır Atık Hareketi'nin gelecek neslin ve ortak değerlerin sembolü olduğunu belirtti.

Babayev, "Türkiye, yalnız bir öncü değil dünyaya yön veren bir ülkedir" diyerek, ülkesinin Türkiye'nin liderliğini ve küresel etkisini takdir ettiğini vurguladı.

Ülkesinin "Sıfır Atık İyi Niyet Beyanı"na katılmasının, küresel seviyede mühim teşebbüsün bir parçası olmanın ve temiz bir gelecek istikametinde hareket etmenin en büyük göstergesi olduğuna işaret eden Babayev, "Azerbaycan Ekoloji ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı ve Haydar Aliyev Vakfı da Sıfır Atık Vakfı ile hem atık yönetimi hem farkındalık oluşturma hem de inovasyon alanlarında gelişim göstermek amacıyla bir mutabakat zaptı imzaladı." dedi.

Babayev, geçen yıl Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de düzenlenen COP29'u hatırlatarak, "Burada da atık yönetiminin ve emisyonları azaltmanın öneminin altını bir kez daha çizdik." ifadesini kullandı.

Forum'u bir fırsat olarak gördüğünü kaydeden Babayev, "Türkiye'nin liderliği bu anlamda çok önemli. Onların kılavuzluğunda, liderliğinde ilerliyoruz. Daha yeşil bir dünya için dayanışma içinde olmamız gerekiyor." değerlendirmesinde bulundu.

UN-Habitat Bölge Ofisi İstanbul'da açılıyor

UN-Habitat İcra Direktörü Anaclaudia Rossbach, şu anda çok kritik bir eşiğe gelindiğine dikkati çekerek, "Şehirler, daha önce emsali görülmemiş bir hızla büyümeye devam ediyor ve kaynaklar da halihazırda artan bir baskı altında." dedi.

Bu yüklerin herkes tarafından eşit şekilde paylaşılmadığını kaydeden Rossbach, en hassas ve kırılgan toplumlara daha fazla sirayet ettiğini belirtti.

Rossbach, şimdiye kadar geliştirilmiş sıfır atık çözümlerine büyük takdirle yaklaştığını vurgulayarak, 2026-2029 döneminde kentleşme ile toplu konutlarla ilgili atılacak adımların, ekonomik dönüşümlerin ve kapsayıcı kentsel refahın oluşabilmesi için atık yönetimine odaklanılması gerektiğine dikkati çekti.

Dönüşümün faydalı olması için kapsayıcı olunması gerektiğine işaret eden Rossbach, "Sıfır atık, bir hayal değil. Bu gerçek ve ölçeklendirilebilir vaziyette." dedi.

Rossbach, UN-Habitat'ın bölgesel ofisinin İstanbul'da açılacağını duyurarak, "İstanbul'da operasyonel hale gelen ofisimiz aracılığıyla sıfır atık çözümlerine odaklanmaya devam edeceğiz ve döngüsel ekonomiyle ilgili çalışmalarımızı yoğunlaştıracağız." ifadesini kullandı.

Doğu Avrupa ve Orta Asya ülkeleri arasındaki ortaklığı hızlandırmayı hedeflediklerini kaydeden Rossbach, "Hükümetlerle, şehirlerle, sivil toplum kuruluşlarıyla, özel sektörle olan ilişkilerimizi geliştirmeyi amaçlıyoruz ve döngüsel çözümlerin tüm paydaşlarca eşit miktarda kullanılabilmesi için gereken her türlü adımı atmaya hazırız." dedi.

Daha fazla tüketici sürdürülebilir alternatiflere yöneliyor

BM AEK İcra Sekreteri Tatiana Molcean da BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'i temsilen burada bulunmaktan büyük memnuniyet duyduğunu belirtti.

Küresel Atık Yönetimi Raporu'na göre şu anda harekete geçilmezse kentsel atığın 2050'ye kadar 3'te 2 oranında artacağına dikkati çeken Molcean, geri dönüşüm çabalarının yetersizliğine değindi.

Molcean, BM üye devletleri ile yapılan görüşmelerde, plastikler konusunda uluslararası bağlayıcı bazı kurallar ortaya konulduğunu fakat uzlaşıya varılmadığını anımsattı.

Umutlarının kaybolmadığını belirten Molcean, daha fazla tüketicinin artık sürdürülebilir alternatiflere yönelmeye çalıştığını üreticilerin de bu kapsamda eylem planları oluşturduğunu kaydetti.

Molcean, hayata geçirdikleri projelerin ve çalışmaların önemine değinerek, "Yapmamız gereken şey; birlikte çalışmak, çabalarımızı birleştirmek ve birlikte görev yapmak." dedi.

Sıfır Atık Hareketi

Sıfır Atık Hareketi, 27 Eylül 2017'de Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi'nin himayesinde başladı.

BM Genel Kurulu'nda 14 Aralık 2022'de Türkiye'nin ana sunuculuğunda, 105 ülkenin de ortak sunucu olduğu "Sıfır Atık" kararı oylamayla kabul edildi ve 30 Mart, "Uluslararası Sıfır Atık Günü" ilan edildi.

30 Mart 2023'te BM Genel Kurul Salonu'nda yapılan ilk 30 Mart Uluslararası Sıfır Atık Günü etkinliğinde ana konuşmacı Emine Erdoğan oldu.

Bu etkinlikte BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, "BM Sıfır Atık Yüksek Düzeyli Şahsiyetler Danışma Kurulu"nun kurulacağını duyurdu ve Emine Erdoğan'a başkanlık teklif etti. Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi, bu teklifi kabul ederek 12 Nisan 2023'te resmen kurulan kurulun başkanlığını üstlendi.

BM 78. Genel Kurulu kapsamında Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi'nin öncülüğünde New York'taki Türkevi'nde "Küresel Sıfır Atık Hareketine Doğru" etkinliği düzenlendi. Etkinlikte Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Küresel Sıfır Atık İyi Niyet Beyanı"na ilk imzayı attı.